Uit Mededelingenblad van de Studiegroep voor bestudering van de postgeschiedenis van de (voormalige) Nederlandse Overzeese Rijksdelen en Australasia 45e jaargang no. 1
ISSN 0928-1037 augustus 2013 nummer 163 :
JARSOEN
Han Dijkstra
In ZWP 160 (februari 2012, blz. 35 – NNG 1031) beschrijft Nico de Weijer een poststuk verzonden vanaf Jarsoen, een voor hem voorheen onbekend eiland. Nader onderzoek leerde Nico dat het eiland Jarsoen deel uitmaakt van de Podena-eilanden. Deze eilandengroep ligt aan de noordkust van Nieuw-Guinea, ten oosten van de kustplaats Betaf en voor de kust van Sarmi.
In januari 2012 verscheen in een beperkte oplage van 100 stuks een mooi uitgevoerd herdenkingsboek over de MAS (Melanesian Air Service), dat in ZWP 161 werd besproken (juli 2012, blz. 3 – DIV 570) Bij het bekijken van het boek, maanden nadat het was uitgekomen, viel mijn oog op pagina 97, dat de inleidende titel draagt ‘De koning van Jarsoen (Jan Schrijner)’. Vervolgens het stukje van Nico opgezocht, waarin de achterzijde van de omslag eveneens staat afgebeeld. Wat blijkt nu?
De afzender, mevrouw J.M.M. Schrijner – de Leeuw heeft een voorbedrukte omslag van haar man J.S.S. Schrijner gebruikt.
In het herdenkingsboek van de MAS vinden wij ook verwijzingen naar Jarsoen in een eerder hoofdstuk, getiteld ‘De heer K.A.R. Foerster’(pag. 95-96). De naam van Foerster komt overigens al voor op pagina 84, waarop op een bladzijde uit het aandelenregister te zien is, dat de heer Foerster, woonplaats Jarsoen, 20 aandelen heeft gekocht, waarmee hij de grootste aandeelhouder werd. Wij kennen hem ook als eigenaar van de Onderneming Wakdé.
De naam ‘Wakde’ wordt in boeken en artikelen overigens soms met, soms zonder accentaigu geschreven. In het Vademecum (pp. 132-133), in 1956 uitgegeven door het Nieuw-Guinea Instituut te Rotterdam, staat zijn bedrijf vermeld in de ledenlijst van de Handelsvereniging ‘Hollandia’, een belangenvereniging van in Nieuw-Guinea
gevestigde ondernemers “op het gebied van handel, voortbrenging en transportwezen”:
Sarmi (Jarsoen)
39. Coprabereidingsbedrijf en Varkensfokkerij ‘Wakde’. Eig. K.A.R. Foerster.
Omdat vrijwel niemand van onze lezers het herdenkingsboek in zijn bezit heeft, neem ik de vrijheid om de voor dit artikel belangrijke passages letterlijk te citeren, die betrekking hebben op Foerster en Schrijner en de zakelijke relatie tussen beiden.
Pagina 95
Over Foerster: “Een van Pruisische afkomst tot Nederlander genaturaliseerde, alleenstaande man. Had als Duits officier nog in de Eerste Wereldoorlog gediend.
Bezat opvallend veel goede manieren en was een intrigerende persoonlijkheid.”
“In 1927 had de Duitse N.V. Handel- en Cultuurmaatschappij Phoenix voor de koprahandel vier Sarmische kusteilanden in erfpacht verkregen:
Masi-Masi, Mengkei, Katjépo en Jarsoen (Yarsun).”
“De totale erfpachtconcessie is op zeker moment overgegaan op K.A.R. Foerster.”
“Op het nog kleinere eilandje Jarsoen, groot 16 hectare, met een ook reeds door de maatschappij Phoenix aangeplante klapperplantage, begon de heer Foerster in 1953 een varkensfokkerij. Ook koeien werden er gehouden.”
- woning van Foerster.jpg (71.93 KiB) 6780 keer bekeken
Afb. foto gevonden op Internet: woning van Foerster
Uiteindelijk verhuisde Foerster van Jarsoen naar Masi-Masi. Nu komt ook de heer Schrijner in beeld:
“Op Jarsoen, in een stenen huis aan het strand, woonde en werkte een employé van de heer Foerster, de heer J.S.S. (Jan) Schrijner, die thans in Italië woont. Volgens Jan Schrijner woonde de heer Foerster niet op Jamna, maar op Jarsoen in een palmblad hut.”
Pagina 96
Op deze pagina vinden we de tekst van een artikel over Schrijner uit de Nieuw Guinea Koerier van 2 september 1961, waarin Jarsoen plotseling blijkt te zijn uitgegroeid tot een eiland met een grootte van 75 hectare!
Schrijner kwam in 1953 als 23-jarige militair naar Nieuw-Guinea, werd verliefd op het land en werd krokodillenjager in het Mamberano-gebied. Vervolgens gaat hij voor de Onder-neming Wakde van Foerster werken, waar hij niet alleen kopra verzamelt, maar ook kaurischelpen voor het gouvernement.
“Op een goede dag ontmoette hij Bapa Foerster die hem zijn huidige betrekking aanbood.
Zonder aarzelen nam Schrijner die aan en zo woont hij dus sinds 1955 op Jarsoen. Al spoedig kwam zijn vrouw (Joop) uit Haarlem over en met hun twee jonge kinderen leven ze zeer tevreden temidden de Podena-Papoea’s die voor WAKDE werken.”
Slechts enkele malen per jaar komt Jan Schrijner naar Hollandia om zaken te doen en in te kopen. “Maar”, zo zucht hij, vrolijk knipogend onder zijn blonde krullebol, “steeds ben ik weer wat blij als ik de stad kan verlaten en terug kan keren naar het leven van een koning op mijn eiland.”
http://www.myheritage.nl/photo-1000063_ ... hrijner-it
Via Google (stamboom G.J. Schrijner – My Heritage) zijn foto’s te vinden van de heer J.J.S.
(Jan) Schrijner en zijn vrouw Johanna M.M. (Joop) Schrijner – De Leeuw.
De conclusie die men na het lezen van het artikel in de Nieuw-Guinea Koerier mag trekken, is dat het door Nico gevonden poststuk is verzonden door een ‘koningin’: koningin Johanna (Joop) van Jarsoen!
Bronnen
1 Vademecum voor Nederlands-Nieuw-Guinea 1956. Den Helder.
2 Melanesian Air Service / MAS. Samengesteld door de West Papua Bibliotheek. Amstelveen, 2012.