Pagina 1 van 1

Kolonist te Manokwari na de oorlog

Geplaatst: zo 22 mar 2009, 12:50
door Marcel
Nieuw Guinea heeft mijn interesse aangezien mijn opa en oma o.a. aldaar hun bestaan hebben getracht op te bouwen voor henzelf en hun kinderen. Dit zowel voor als na de oorlog. Enige verdieping leert dat het voor de kolonisten zeer moeilijk was om zich te vestigen en te overleven. Een optekening van een van hen die zich na de oorlog wilde (her)vestigen is geplaatst in het maandblad van de VKNG van juli 1948 en die herplaats ik nu weer op dit Forum. Onze Toekomst Maandblad, Orgaan van het Hoofdbestuur der rechtspersoon Vereniging Kolonisatie Nieuw Guinea, Vestiging te Manokwari Men schreef ons uit Makassar 10 mei 1948. Ingesloten doe ik u een schrijven toekomen ter inzage van den Heer Edema, aan mij gericht. Deze Heer is nl. in Maart jl. naar Manokwarie vertrokken om zich daar als kolonist te vestigen, aangezien hij voor de oorlog daar ook reeds gezeten heeft en het land hem zo lief geworden is, dat hij alle moeilijkheden trotserende er toch toe overgegaan is er heen te trekken. Deze man hebben wij toen verzocht als voorloper van ons (kongsi toedjoe, 7 gezinnen) e.e.a. voor onze komst aldaar over enige maanden te willen regelen en ons tevens persoonlijk op de hoogt te stellen v.d. heersende toestanden aldaar, zodat wij, wanneer onze tijd daartoe gekomen is, de nodige maatregelen kunnen treffen. Met heel veel goede wil en illusies is hij in Maart vertrokken, doch de eerste moeilijkheden ondervond hij hier in Makassar reeds voor hij vertrok. Geen huisvesting…… geen toestemming tot vertrek werd er gezegd. Daar hebben we echter wat op gevonden. Door ons werd een huisje geconstrueerd, bestaande uit latten en verder helemaal pasklaar, dit kan binnen een week, indien enige hulp aanwezig is, opgezet worden. Omwanding gedek - dak atap. Huis en gedek werd door ons van hier aan hem mede gegeven. Dit kon heel makkelelijk aangezien het houtwerk, ingepakt in kratten, slechts iets meer dan 1M3 innam. Gedek werd eveneens in kratten meegenomen. Atap zou daar ter plaatse ingekocht worden. Dit huisje zou als voorlopige huisvesting het zeker wel twee jaar uithouden en het lag in onze bedoeling een heel dorpje van dergelijke huisjes op te zetten voor de nieuw aangekomenen totdat de definitieve woningen zelf gebouw klaar zouden zijn. Die huisjes zouden de mensen tegen een heel kleine huur dan wel ter overname kunnen krijgen. Maar toen kwamen de bezwaren v/d/ diverse instanties. Hout mocht niet uitgevoerd worden. Daar begon het mee. Eindelijk na veel over en weer gepraat kon het weer wel maar iedere kolonist mag niet meer dan een huis vervoeren. Verder…… hij mocht niet meer dan 10kg rijst per persoon meenemen, suiker tidak bole…. Olie ook niet. Enfin het zal u allemaal wel bekend zijn hoe al die verbodsbepalingen luiden. En nu aan de hand van zijn brief kunt u verder de moeilijkheden te weten komen die ons a.s. emigranten te wachten staan. Wij hebben u de brief van den Heer Edema toegestuurd met de bedoeling u eveneens op de hoogte te stellen van Wat er gebeurt in Manokwarie, opdat u dit eventueel kunt publiceren. Gaarne willen wij den Heer Edema helpen aan de gevraagde olie en gereedschappen, doch zouden de bullen de plaats van bestemming wel bereiken ? Hoe die man te helpen, want hij en de anderen hebben hun hoop op ons gevestigd zoals u dit kunt lezen in zijn brief. De Heer Wegeri v. Edema schreef ongeveer als volgt dd. 15 April. Het hoofdbezwaar tegen vestiging van meerdere personen gaat hierom, dat er absoluut geen huisvesting is. Momenteel wonen wij nog niet in ons eigen huis, dat wij meegebracht hebben. Dus nu na een maand in Manokwari. Werkvolk voor het schoonmaken van het terrein, waar ons huisje zal komen te staan, is er niet en het eens een stad geweest zijnde Manokwari is nu een en al rimboe. Het gras staat overal +/- tot je heupen. Dat alles moet eerst worden gebabbat en schoongemaakt voordat je wat kunt beginnen. Wie zal het doen ? De Papoes zijn nagenoeg uitgestorven en het restje leeft gemakkelijker van de jacht dan van arbeid. Wat mij aangaat, ik heb zo langzamerhand enige bekende Papoes ontmoet en die mensen zijn nu met mijn terrein bezig. Anders kan het nog wel een maand of wat duren voordat ik kan beginnen. Wij hebben hier wel een tractor voor de terreinen, maar die staat buiten werking omdat daarvoor geen olie wordt afgestaan door de N.I.B.I. (Ned.Ind.Bergings Instantie). Deze instantie is het, die de kolonisatie absoluut tot mislukking tracht te brengen. Hier in Manokwari staan wel een paar honderd kadavers van vrachtauto’s, door de Japs achtergelaten. Van die lopen er ongeveer 6 a 7 stuks. Maar wij mogen er naar kijken. De N.I.B.I.-baas, een man zat van de Jenever (ik schrijf dit met hoofdletter), maakt van deze vehikels een verhuurderij en verhuurt die wagens voor 1 rit van 1 uur a f 7,50. Voor gebruik van een dag mag je f 40,- betalen als je de auto kunt krijgen voor een dag. Door deze rotte geldjager hebben mijn planken en billiek ruim 15 dagen in weer en wind gestaan, ook mijn kisten met huishoudgoederen. Gevolg daarvan: veel in de kist gesloten waar bedorven aangekomen. Door V. en W., die hier ook aanwezig is, werd een deel van mijn hebben en houden vervoerd. V. en W. heeft de beschikking over één vrachtwagen. De koe is zulks mogelijk hieronder. De K.P.M. boot ankert in de baai van Sowi +/- 5km van Manokwari. (de Doré-baai kan nog niet worden binnengevaren, omdat ze nog niet is schoongeveegd van de mijnen ?? Amerikaanse schepen komen echter wel de Doré-baai binnen) Zo komen onze bullen in Sowi aan, waar een kleine loods staat voor Gouv. goederen en distributiegoederen. Particulier goed kan binnen liggen als er nog plaats over is; anders blijft het buiten onder bewaking van 2 gewapende politiemannen (dag en nacht). Er gaat een landingsboot op en af (op bootdag) tussen Manokwari en Sowi om zoveel mogelijk de aangekomen Gouv. bullen in Manokwari te brengen. Indien op die dag nog ruimte beschikbaar is, kunnen je goederen mee. Zelf voor koelies zorgen. (waar vandaan??) Dit is de eerste tegenslag. Nr. 2 Hier in Manokwari zijn 36 jongens van Sociale Zaken die alhier willen werken tegen loon bij de kolonisten dan wel in daghuur. Niets van dat alles. De jongens zitten opgesloten in een kamp, z.g. Jeugdkamp en babat roempoet op het erf van hun kamp en kampleider. Een gedeelte van de jongens werken voor de N.I.B.I. om bullen uit de bossen te halen en die naar Manokwari te krijgen om ze dan hier verder te laten bederven.Dus die jongens, die ons tot steun kunnen wezen, hebben wij niet. Zeg het aan wie ‘t aangaat. Er is hier een verzoekschrift bij Heer Soesman door 27 jongens getekend om te werken daar, waar hun hulp nodig is of daar, waar zij voor ‘t werk gehuurd worden. Dit verzoek werd door de leider van Jeugdzorg van de hand gewezen en dus doen zij daar in het kamp niets dan babat rozenbed en zoals reeds verteld een gedeelte van de jongens werkt voor de N.I.B.I. juist daar, waar alle tegenwerking voor opbouw van Manokwari wordt verkregen. Zegt het voort. Er moet verandering komen. Hier in de bossen ligt voor miljoenen aan verschillende complete machinerieën te bederven. Om te beginnen complete lichtinstallaties, losse grote en kleine dynamo’s, elektromotoren van verschillende capaciteiten, ruwoliemotoren geheel compleet van verschillende grootte en kracht doorgeroest, zinken bladen, rollen ijzerdraad, kisten spijkers geheel verteerd door roest, auto’s, vrachtauto’s, zaagbladen, cirkelzagen van diverse afmeting en nog veel meer. Alles bederft in het bos. En ‘t mooist van alles is, dat niemand een hand daarnaar mag uitsteken. ‘t Is om te watertanden, maar ook om te huilen en je handen op ‘t hoofd te houden en te vragen, waarom is dat zo geregeld. Complete tractoren staan er ook bij. Heer Soesman zou er twee van willen halen uit het bos voor de kolonisten, maar hij kreeg als antwoord een bedreiging om daarvan af te blijven want anders een aanklacht wegens diefstal. Aldus de opbouw van Manokwari. Op deze manier wordt Nieuw-Guinea wel vlug opgebouwd. Zeg het voort aan de enthousiaste Manokwari-trekkers. ‘t Is geen fantasie, maar naakte waarheid, want deze dingen heb ik gezien en heer Soesman, die alles erop zet om Manokwari op te bouwen, is getuige van dit alles en bespreekt al deze dingen vaak met mij. Nr.3 Een grote handicap is, dat hier heel moeilijk atap te krijgen is. Atap betaal je hier 10ct per stuk als het er is. Op de eilanden in de omgeving is atap makkelijk te krijgen, maar hoe het in Manokwari te krijgen. Er is geen zeetransport aanwezig. Een grote prauw hebben wij niet, laat staan een motorboot. De landingsboot mogen wij niet gebruiken. Het is Gouv. goed en wordt alleen gebruikt voor ophalen en brengen van Gouv. goederen. Zend zo’n transportboot, zend de zagerij. Alles en alles is reeds rijp overwogen hier met de H.P.B., met Sociale Zaken waarvoor heer Soesman vertegenwoordiger is. Nu van jullie kant verwachten wij de volle medewerking. Wil Manokwari iets worden, dan verwachten wij van jullie (Particulieren) de krachtige medewerking. Van Gouv. wege verwachten wij voorlopig niets. Snel werken, opdat de werkers hier niet ontmoedigd worden, anders gaat alles verkeerd aflopen en laten de lui hier inclusief heer Soesman de hoofden hangen. Wij zullen hard werken, maar jullie daar moet ons helpen. Voor de zagerij hebben wij de volste medewerking van de H.P.B. en Sociale Zaken en ter plaatse van alle Papoehoofden en dit is hoofdzaak. Wij hebben de Hoofden aan onze rechterzijde staan. Gisteren werd nog erop gezinspeeld dat, wanneer de bevolking ons niet helpt wij zullen teruggaan naar Java en laten jullie Papoes in de steek. O, dat was de grootste klap, die ze hadden gekregen. Uit hun monden kwam toen “tida, boleh poelang, kita semoea moesti toeloeng kolonist tida boleh kombali, moesti tinggal disini” en nog andere, voor ons bemoedigende woorden van dat goede wilde volk. Werk dààr mee en wij zullen slagen. --stuur mij privé mijn harmonicagaasmachine. Ijzerdraad in de grootste hoeveelheid verkrijgbaar in verschillende dikten (met vijf vingers en een benauwd hart). Stuur mij 1 blik klapperolie. Ik kan geen makanan bakken, tenzij met boter en dat loopt op. Olie nergens hier verkrijgbaar. De Japs hebben nagenoeg alle klapperbomen vernietigd. Op een paar tientallen bomen na is alles weggehakt. Stuur mij wat beitels om ijzer te hakken. Dit is dan wat ik zelf nodig heb. En nu sluit ik voor deze bootpost. Bericht mij omgaande jullie plan en ik zeg het hier voort en zal werken. Geimporteerde werkkrachten laten zich hier duur betalen. Heer Soesman heeft 6 Ambonnese toekans laten komen voor huizenbouw a f 6,- en f 8,- daags. Zeer kostbaar en ze zijn allen lijntrekkers. De hoge betaling maakt hun een vette portemonnaie. Onze beste wensen en groeten. Volgens latere berichten woont de Heer Edema thans in zijn (tijdelijk) huis. Red. --------------------------------------------